IZ TEORIJE FILMA

Kognitivistički pristup filmu u svjetlu sistemsko-funkcionalne teorije: izmjena straže?

UDK: Š159.955:8-117š:791.32

David Bordwell i ostali zagovornici kognitivističkog pristupa filmu već nekoliko godina kritiziraju vladavinu »Velike teorije« (Grand Theory), tj. psihoanalitičke i kulturalističke teorije filma, tvrdeći da je kognitivistički pristup primjereniji za proučavanje filma. U ovom članku, međutim, tvrdi se da je sistemsko-funkcionalni pristup bolja alternativa. Kognitivisti u svojoj reakciji na »Veliku teoriju« odbacuju svaku opću teoriju filma u korist empirijskog istraživanja. Ta je reakcija odviše ekstremna. Kombinacija »pristupa odozgo« (top-down approach) i »pristupa odozdo« (bottom-up approach) u sistemsko-funkcionalnoj teoriji smatra se neophodnom za teoretiziranje. U ovom članku brane se temelji sistemsko-funkcionalne analize filma, tj. tvrdnja da je film znakovni sustav, a bordwellovski kognitivistički pristup kritizira se na osnovi ove tvrdnje. Priželjkuje se da će ovaj članak pokrenuti dijalektičku raspravu između kognitivističkog i sistemsko-funkcionalnog pristupa s ciljem određivanja bolje alternative »Velikoj teoriji«. Kognitivisti, poput Bordwella i Noëla Carrolla, žale se što zagovornici »Velike teorije« strateški šute o novijim dosezima u lingvistici, a ovaj članak postavlja pitanje nije li i šutnja kognitivista o dosezima sistemsko funkcionalne teorije podjednako strateška.

Sofie De Grauwe